Mieszkać wygodnie, znaczy żyć godnie
Miejsce zamieszkania odgrywa kluczową rolę dla jakości i długości życia seniorów, a niedostosowanie mieszkań często wiąże się z wykluczeniem seniorów z wielu obszarów życia. Z tego powodu we współpracy z Głosem Seniora rozpoczynamy serię publikacji poświęconych sytuacji mieszkaniowej seniorów w kampanii „Mieszkać wygodnie znaczyć żyć godnie”. Przyjrzymy się obecnej sytuacji, potrzebom oraz rozwiązaniom znanym w Polsce oraz za granicą.
Dla większości osób starszych dom jest centrum życia, w którym spędzają nawet ponad 20 godzin dziennie, a są też osoby starsze, które swoich domów w ogóle nie opuszczają. Dom ma zapewniać komfort i poczucie bezpieczeństwa oraz zaspokajać potrzeby dnia codziennego. Niestety w przypadku wielu seniorów ich dom czy mieszkanie staje się dla nich swoistą izolatką, z której rzadko wychodzą.
Seniorzy cenią samodzielność i niezależność i z roku na rok zmniejsza się liczba osób, które chcą zamieszkać ze swoimi dorosłymi dziećmi, wnukami lub dalszą rodziną. Coraz więcej osób starszych chce na starość dalej mieszkać samodzielnie, we własnych domach i w miarę potrzeb korzystać z pomocy. Nie chcąc być obciążeniem dla swoich dzieci, wnuków czy przyjaciół, seniorzy coraz częściej wskazują na pomoc usług wyspecjalizowanych instytucji.
Wyzwania mieszkaniowe seniorów
Zrozumienie wyzwań związanych z sytuacją mieszkaniową seniorów oraz znalezienie odpowiednich rozwiązań, adekwatnych do ich sytuacji życiowej i materialnej jest kluczowe dla zapewnienia bezpiecznej, aktywnej i godnej starości oraz przeciwdziałania wykluczaniu osób starszych z wielu obszarów życia.
Znaczna liczba starszych ludzi mieszka w domach, które nie są przystosowane do ich potrzeb. Brak wind, wąskie schody, wysokie progi, wąskie korytarze czy niewygodne łazienki mogą stanowić poważne bariery w codziennym funkcjonowaniu. Brak dostosowania mieszkań do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością może prowadzić do zwiększonego ryzyka upadków i innych wypadków domowych.
Wielu seniorów mieszka samotnie, co jest szczególnie dotkliwe w grupie 80+, dotyczy to aż 75% osób. Izolacja społeczna prowadzi do pogorszenia zdrowia psychicznego i fizycznego, a także ma negatywny wpływ na zdolność do samodzielnego funkcjonowania.
Ponadto okazuje się, że mieszkania seniorów często są zbyt duże jak na ich potrzeby. Powierzchnie zajmowane kiedyś przez kilkuosobowe rodziny stają się zbędne i zbyt drogie w utrzymaniu dla pary lub seniora mieszkającego samotnie. Przeciętne mieszkanie zajmowane przez samotnego seniora w naszym kraju ma ponad 60m², a w przypadku pary seniorów to aż 78 m². Do tego blisko 40% seniorów mieszka w domach jednorodzinnych, których utrzymanie znacznie wykracza poza ich możliwości fizyczne i finansowe.
Nie mniejsze znaczenie ma lokalizacja. Starsze osoby potrzebują dostępu do różnych usług, takich jak opieka medyczna, rehabilitacja czy pomoc w codziennych czynnościach. Mieszkania, które są zlokalizowane z dala od takich usług, mogą utrudniać seniorom korzystanie z niezbędnej infrastruktury i dostęp do potrzebnej pomocy.
Rozwiązania mieszkaniowe dla seniorów
Właściwe przystosowanie przestrzeni życiowej osób starszych nie tylko zwiększa ich komfort, ale także wpływa na ich zdrowie i jakość życia. W tym kontekście istnieje kilka kluczowych strategii, które mogą znacząco poprawić sytuację mieszkaniową seniorów. W kolejnych publikacjach przyjrzymy się im bliżej, zaczynając od adaptacji istniejących mieszkań, przez tworzenie nowych, specjalnie zaprojektowanych lokali, aż po innowacyjne modele społeczności międzypokoleniowych. Pokażemy rozwiązania mieszkaniowe zarówno te dostępne na rynku krajowym, jak i sprawdzone na świecie. Te drugie potraktujemy jako inspirację, na bazie której będziemy mogli zastanowić się, co najlepiej pasuje do potrzeb, oczekiwań i możliwości polskich seniorów.
- Przystosowanie istniejących mieszkań do potrzeb osób starszych jest jednym z kluczowych i dostępnych rozwiązań. Instalowanie wind, usuwanie progów, montaż poręczy oraz dostosowanie łazienek to tylko niektóre z działań, które mogą znacząco poprawić komfort życia seniorów. Rozbudowane programy wsparcia przeprowadzania remontów i adaptacji mieszkań mogłyby być dużym wsparciem w tym zakresie. W kolejnych publikacjach przyjrzymy się konkretom.
- Tworzenie nowych mieszkań specjalnie zaprojektowanych dla osób starszych to kolejna ważna inicjatywa. Mieszkania te powinny być bez barier architektonicznych i wyposażone w nowoczesne udogodnienia. Wspólne przestrzenie do spędzania czasu, takie jak kluby seniora czy ogrody, programy aktywizacyjne, rekreacja i usługi medyczne. To model znany na świecie pod nazwami senior living, independend living i assisted living, daje możliwość prowadzenia niezależnego życia, dostarczając bezpieczeństwo i komfort życia. W Polsce istnieją tego typu rozwiązania realizowane zarówno komercyjnie, jak i przez samorządy lokalne i towarzystwa budownictwa społecznego.
- Międzypokoleniowe społeczności mieszkaniowe, w których seniorzy mogą żyć w swojej przestrzeni, ale w bliskości osób w różnym wieku. Takie społeczności mogą również zapewniać dostęp do niezbędnych usług opiekuńczych i medycznych. Model rozwija się głównie w Skandynawii, ale jest już testowany w Polsce. W kolejnych tekstach przyjrzymy się, z jakim skutkiem.
Wdrożenie odpowiednich rozwiązań wymaga środków finansowych dlatego zaprezentujemy różne modele finansowania, dzięki którym dostosowane do wieku mieszkania mogą być dostępne dla seniorów o różnych wymaganiach oraz o zdywersyfikowanym statusie materialnym.
Zapraszamy do aktywnego udziału w dyskusji na temat mieszkań dostosowanych do potrzeb seniorów na profilu naszej kampanii. Państwa uwagi i opinie będą dla nas ważną informacją o kierunku pożądanych zmian i promowanych rozwiązań.
https://www.facebook.com/mieszkac.wygodnie.znaczy.zyc.godnie/.
Ewa Mróz – członkini zarządu Fundacja ReVitaLife, ekspertka ds. senior housing
Głos Seniora w którym ukazał się artykuł jest możliwy do pobrania pod linkiem Głos Seniora strona 54.
